Het was bittere armoede in het Duitse Burgsteinfurt (en boerenomgeving van Hollich) waar de Pilatten vandaan kwamen. Door de industrialisering werden werknemers overbodig in de linnenindustrie en de boerderijen gingen over van vader op de oudste zoon. De jongere zonen moesten omkijken naar ander werk en woning. Dit was niet gemakkelijk begin negentiende eeuw en Jan Heinrich Pilat en Johann Pilat besloten hun worteldoek met hun hebben en houden op te nemen en te wandelen naar Friesland. Jan Heinrich streek neer als linnenweversknecht in Metslawier. Daarna verscheen Johann Pilat, hij werd van beroep wever in Metslawier. Zo begon het verhaal van de Pilatten en Pilotten in Friesland en omgeving.
Een verschuiving door de jaren heen van de Pilatten van Duitsland naar Friesland en omstreken. Waar in Duitsland nog een paar Pilatten wonen zijn grote families in Friesland en omstreken door de jaren heen ontstaan, families met duidelijke roots, veelzijdig en creatief, van heerlijk gewoon tot lekker bijzonder.
Deze families van Pilatten en Pilotten hebben het idee opgevat om aan de hand van tentoonstellingen haar herkomst en haar verhaal te vertellen. Een verhaal om te delen. Met elkaar als familie maar ook met anderen omdat er zoveel families een herkomst hebben als reiziger uit een ander land. Dat geeft herkenning en erkenning. Eén van de kenmerken van de families van de Pilatten en Pilotten is eigenzinnigheid en creativiteit. Creativiteit in de vorm van het schrijven, het maken, het ontwerpen, het musiceren, het presenteren etc. Beroepen als (vee-)handelaren, ambachtslieden in het verleden, tot schrijvers, bedenkers, ontwerpers, makers van nu.
Aan de takken voortvloeiende uit pake Dirk Pilat en beppe Hebeltje Pilat van Zandbulten heeft de familie haar verhaal gehangen.
In 2024 worden er in de zomermaanden allerlei tentoonstellingen en activiteiten opgezet. Als locatie voor de tentoonstellingen is gekozen voor boerderijen, bewoont door Pilatten en Pilotten, immers van daaruit zijn de Pilatten gekomen. De spreiding over het jaar is gekozen omdat de eerste Pilatten hier als reizigers kwamen. Zo reizen we ook door het jaar met in iedere maand een tentoonstelling.
Iedere tentoonstelling heeft een invalshoek en een discipline gerelateerd aan de veelzijdigheid van de familie. De tour eindigt in Burgsteinfurt op de Pilathof.
Jan Heinrich Pilat en Johann Pilat zouden zich postuum mogen verheugen in een familie die haar stempel op de maatschappiij heeft weten te zetten door generaties heen.
Martha van der Zwaag & Gjalt Pilat
een unieke familietentoonstelling te zien op 5 locaties verdeeld over 5 maanden in 2024
Als eerste stoppen we in Veenklooster, een bosrijk dorpje met zo’n 100 inwoners. Hier staat een fraaie oude Kuiperij die is gebouwd rondom 1870. De eigenaar is Martha van der Zwaag (kleindochter pake Durk). Deze oude Kuiperij was in gebruik tot aan de oorlog. Hierin werden kaas en botervaatjes gemaakt voor de melkfabrieken in de omgeving. De Kuiperij is sinds 2000 een galerie voor beeldende kunst. Geniet van de verbeelding, creativiteit en fantasie van deze Pilatten en Pilotten onder het genot van een heerlijk hapje en drankje van patisserie “Mariannes Keuken” (achterkleindochter pake Durk).
Vrijdag 17 mei opening vanaf 16.00 uur. Zaterdag 18 en zondag 19 mei geopend van 13.00 tot 17.00 uur. Kleasterwei 14.
Hier strijken neer:
Rennie Dijkstra (kleindochter pake Sytze) keramiek
Lucy Goslinga (kleindochter pake Sytze) bloemwerk
Hepie de Haan (kleindochter pake Durk) beeldhouwwerk/organisatie
Luttie Horneman (kleindochter beppe Lutske) schilderijen
Jelkje Kloosterman (dochter pake Durk) textiel
Jeltje van Leijen (kleindochter pake Durk) textiel
Annebeth Pilat (achterkleindochter pake Sytze) tekeningen
Hebeltje Pilat (postuum) (dochter pake Sytze) textiel
Rennie Pilat (kleindochter pake Sytze) beelden
Jelkje Poelstra (kleindochter pake Durk) schilderijen
Hendrika Wiersma (kleindochter beppe Hendrikje) beelden
Aljo van der Zwaag (kleinzoon pake Sytze) tekeningen
We vervolgen onze tocht naar het Drentse Roden. Hier staat een prachtige gerenoveerde boerderij van Lutty Horneman (kleindochter beppe Lutske) en Ben Posthumus genaamd ‘De Spijker’. Het woord Spijker stamt af van het Latijnse woord Spicarium ‘plaats waar aren werden geborgen’ en ‘waar pacht werd betaald.’ Over de plaats werd geschreven in 1499. Het prachtige schoorsteenstuk geschilderd in 1751 over een bijbelse voorstelling is nog altijd intact. In 1996 kochten Lutty en Ben de boerderij.
Volop verbeelding, creativiteit en fantasie van deze Pilatten en Pilotten. Een authentieke foodtruck met heerlijke hapjes en drankjes maakt het extra feestelijk.
Vrijdag 21 juni opening vanaf 16.00 uur. Zaterdag 22 en zondag 23 juni geopend van 13.00 tot 17.00 uur. Spijkerzoom 4.
Hier kunnen we genieten van het werk van:
Riemke de Boer (kleindochter pake Durk) textiel
Bettie Couperus (kleindochter pake Japik) schilderijen en bronzen
Mattie de Haan (kleindochter pake Durk) tekeningen
Jelkje van Lune (kleindochter pake Durk) textiel
Sietske Pilat (kleindochter pake Japik) bronzen
Sytze Pilat (postuum)(kleinzoon pake Sytze) schilderijen
Aukje Pilat (postuum)(dochter pake Sytze) schilderijen
Janny Pilat (postuum)(dochter pake Sytze) schilderijen
Hiekje Pilat (dochter pake Sytze) schilderijen
Alie Pilot (kleindochter pake Durk) keramiek/organisatie
Dick van der Zwaag (kleinzoon pake Durk) houtsnijwerk
Van Drenthe gaan we terug naar Friesland naar de fraaie kop-romp boerderij in Twijzel. Deze prachtige boerderij is gebouwd in 1860. Gjalt (kleinzoon pake Sytze) en Diny kochten de boerderij in 1976 waarna in de 48 jaar die volgden er vele aan- en verbouwingen zijn geweest welke nu één geheel vormen en onderdak biedt aan zorgvuldig ontworpen meubels.
Hier dompelen we ons onder in de schrijvers van de familie. En hoe leuk, dit weekend wordt er ook een heruitgave van pake Sytze gepresenteerd.
Geniet van de rake taal, beeldspraak en woordgebruik van deze Pilatten en Pilotten. We toosten op de heruitgave van het boek Pake Sytze van Rink van der Velde.
Vrijdag 19 juli opening vanaf 16.00 uur. Zaterdag 20 en zondag 21 juli geopend van 13.00 tot 17.00 uur. Tsjerkebuorren 40
Als schrijvers doen mee:
Marjan Blauw (partner Sytze Metzlar-kleinzoon Pake Sytze) verhalen
Martin Bril (postuum)(kleinzoon pake Sytze) korte verhalen en columns
Bette Dam (kleindochter pake Japik) reisverhalen
Lucy Goslinga (kleindochtertje Pake Sytze) verhalen
Ruurdtsje de Haan (kleindochter pake Durk) gedichten en verhalen
Aukje Lourens (kleindochter pake Sytze) verhalen/organisatie
Hendrik Sytze (Henk) Lourens (achterkleinzoon pake Sytze) verhalen
Dirk-Jan Pilat (kleinzoon pake Sytze) verhalen
Sytze Pilat (kleinzoon Pake Sytze) verhalen
Maaike Ploeg (kleindochter pake Sytze) verhalen
Rink van der Velde (postuum) (zoon beppe Hendrikje) fictie en verhalen
Anne v.d. Zwaag (achterkleindochter pake Sytze) kunst&design/adviseur
Marianna van der Zwaag (kleindochter pake Durk) kunst/adviseur
Martha van der Zwaag (kleindochter pake Durk) columns
Van Twijzel reizen we naar het lintdorp Kollumerzwaag. Daar staat de oudste kop-hals-romp boerderij van Kollumerzwaag uit 1842. De naastgelegen stookhut is nog in de originele staat van 1842. Jacob van der Zwaag (kleinzoon pake Durk) is de eigenaar en heeft de boerderij nog volop in bedrijf. De achtergelegen landerijen worden door hem gebruikt voor pioenrozen en daglelies. Deze planten worden via de veiling wereldwijd verspreid.
Een pop-up terras nodigt ons uit even neer te strijken buiten of in de schuur om te genieten van het geëxposeerde én alweer een heerlijk landelijk hapje en drankje.
Vrijdag 16 augustus opening vanaf 16.00 uur. Zaterdag 17 en zondag 18 augustus geopend van 13.00 tot 17.00 uur. Foarwei 22.
Op deze fraaie boerderij exposeren:
Douwe Dam (kleinzoon pake Jabik)
Gjalt Pilat (kleinzoon pake Sytze)
Alle Pilat (kleinzoon pake Sytze)(organisatie)
allen met meubels en aanverwant
En dan is daar bijna het einde van onze reis. We komen aan op De Pilathof: de boerderij waar alles begon. De boerderij waar de Friese Pilatten en Pilotten vandaan komen ligt in het stadje Burgsteinfurt net over de Nederlandse grens ter hoogte van Enschede.
De boerderij wordt al eeuwen door Pilatten (de oorspronkelijke naam) bewoont, volgens kerkelijke registers al vanaf 1500, maar mogelijk nog eerder. De Pilatten waren erfpachters, bijna lijfeigenen; al het land, de boerderijen en de mensen om Burgsteinfurt behoorden tot de plaatselijke graaf. De boerderij was een gemengd bedrijf met koeien, paarden, varkens en ook akkerbouw. Het stalgedeelte van de boerderij is in 1905 vernieuwd, maar het voorhuis is voor een groot gedeelte nog in originele staat met o.a. een prachtige grote open vuurplaats met de initialen A P ingegraveerd waar gekookt en vlees gerookt werd.
We sluiten op De Pilathof samen met de hele familie uit de lage landen en uit Duitsland het Pilat en Pilot jaar op een feestelijke manier af. Ook de buren, vrienden van de schietvereniging aldaar en vertegenwoordigers van de musea zijn van de partij. Erkenning en Herkenning staan centraal. Wat een feest. Allemaal van harte welkom!
Zaterdag 21 september t/m zondag 22 september: Pilat Hof, Hollich 102, 48565 Burgsteinfurt Duitsland
Het programma voor de zaterdag is als volgt
14.00 uur > aankomst op de Pilathof
15.00 uur > modeshow
16.30 uur > borrel
18.00 uur > diner
19.30 uur > veiling
21.00 uur > bonte avond
Veilingmeesters: Pieter Kloosterman & Siebren van der Zwaag
De reiscommissie bestaat uit:
Hein Bouma (echtgenoot van Rennie (pake Sytze)
Douwe Dam (kleinzoon pake Japik)
Alle Pilat (kleinzoon pake Sytze)
Hendrik Pilat (kleinzoon pake Sytze)
Durk Pilot (kleinzoon pake Durk)
Siebren van der Zwaag (kleinzoon pake Sytze)
Zij delen alle informatie rondom reis en verblijf.
In het prachtige Duitse Hollich op de Pilathof in Burgsteinfurt wordt de blauwe loper uitgerold voor een unieke Modeshow van de Pilatten en Pilotten, ontworpen door Hetty Kazimier (kleindochter pake Durk) onder het thema Een Kleurrijke Kleding Kroniek van Pilatten en Pilotten: Linnenpracht en Kledingdracht.
Omdat onze voorouders met hun linnenwaar als linnenwevers naar Friesland zijn gekomen, staat het linnen centraal en wordt in stijlvolle stappen het verhaal over de kenmerkende en bijzondere Pilat en Pilot kleding verteld.
In Stijlvolle Stappen
Op eigentijdse wijze wordt door Pilatten en Pilotten de historische (linnen) kleding en couture uit de Pilat en Pilot verzameling geshowd samen met de historische kleding die ze rond 1780 in Duitsland in de regio van Burgsteinfurt droegen. Uiteraard ontbreekt ook niet de reis te voet naar Friesland met de welbekende worteldoek als plunjezak en manden met linnen op de rug.
Daarna volgen eigentijdse (linnen) creaties van de Pilatten en Pilotten, karakteristieke en beeldbepalende kleding van de Pilatten en Pilotten, denk aan de jassen, petten en stokken van de veehandelaren, linnen hemden, zelfgemaakte jassen, tassen, vesten, sieraden en nog veel meer.
Bijdragen collecties:
Collectie historische kleding Grietje van der Zwaag-Pilot (postuum)(dochter pake Durk)
Collectie historische kleding Burgsteinfurt
Handgemaakte sieraden Hilleen Hofma (achterkleindochter pake Sytze)
Beeldbepalende en zelfgemaakte creaties uit verschillende generaties Pilatten en Pilotten
Ontwerp modeshow en linnen creaties Hetty Kazimier (kleindochter pake Durk)
Team voorbereiding modeshow:
Rennie Bouma (kleindochter pake Sytze)
Jacoba Dam (kleindochter pake Japik)
Lucy Goslinga (kleindochter pake Sytze)
Hilleen Hofma (achterkleindochter pake Sytze)
Anja Kamminga (kleindochter pake Durk)
Hetty Kazimier (organisatie) (kleindochter pake Durk)
OPROEP AAN IEDEREEN: Kom binnen in Linnen